Bir ay müddet ile, bilhâssa, yaz günlerinde, gündüzleri yimeyip içmeyip, mu’tâd olanın tersine, geceleri yiyip içmenin sıhhate zararı pek çokdur. Ayrıca, birçok hastalıkların meydâna gelmesine sebeb olacağı, tabîbler tarafından iddiâ edilmişdir. Ayrıca bu farz, dünyâ üzerindeki memleketlerin gece ve gündüz zemânları, birbirlerinden farklı olduğundan, ba’zı memleketlerin ehâlîsi için çok, ba’zı memleketlerin ehâlîsi için az bir müddet olarak icrâ edilmekdedir. Bu da, Allahü teâlânın adâletine uygun değildir. Bilhâssa, altmışyedi arz derecesinde olan memleketlerde gündüz müddeti bir ay, altmışdokuz arz derecesinde olan memleketlerde iki ay ve yetmişüç arz derecesinde olan memleketlerde üç aydır. Bunun için, bu arz derecelerinde olan memleketlerde yaşıyan müslimânlar için oruc tutmak mümkin olamaz. Her hâlde ve her memleketde bulunan insanlar için münâsib ve muvâfık olmıyan böyle bir dînin, bütün insanlara teklîf edilmesi, Allahü teâlânın yüksek hikmet ve mutlak olan adâlet-i ilâhiyyesine lâyık olamıyacağı açıkdır. Hâlbuki, bu gibi memleketlerde binlerce kişi, hıristiyanlığa tâbi’ olup, hıristiyanlığı hiç bir zorluk olmadan icrâ etmekdedirler. Bu da, islâmiyyetin hıristiyanlıkdan efdal olamıyacağının açık delîlidir) demekdedirler.

CEVÂB: Bu i’tirâzların [ve iftirâların] her biri pek çok delîller ile cevâblandırılmışdır. Şöyle ki:

1 — Oruc tutmak Mûsâ aleyhisselâmın dîninde vardı. Îsâ aleyhisselâmın dîninde de, aynen devâm etdi. Bunu aşağıda bildireceğiz. İslâm dîninde orucun bulunmasına i’tirâz olunamaz.

2— (İncîl, oruca dâir aslâ bir emr vermemişdir ve herkesi kendi ihtiyârına bırakmışdır) demek açık bir yalandır. Çünki (isteyen oruc tutsun, istemeyen tutmasın) gibi, insanları oruc tutmakla tutmamak arasında muhayyer bırakan bir İncîl âyeti yokdur. Var ise papazlar bunu göstersinler.

3 — Katolik, rum ve ermeni kiliselerine mensûb olan hıristiyanların inançlarında, perhîzin aslı oruc olduğu hâlde, sonradan Pavlosun [nasrânîliği yehûdîlikden temâmen ayırıp, putperestliğe çevirmek için] yapdığı tahrîfleri ve birçok ibâdetleri ibtâli sırasında bu hâle getirilmişdir. Yoksa, İncîlde oruc emri yokdur demek, İncîle açık bir iftirâdır. Matta İncîlinin dördüncü bâbının başında (Îsâ aleyhisselâmın şeytân ile çölde imtihân olurken, kırk gün oruc tutup, sonradan acıkdığı) ve altıncı bâbının onaltıncı âyetinde (Oruc tutduğunuz zemân, ikiyüzlüler gibi yüzünüzü ekşitmeyin) diye emr etdiği ve cin çarpmış bir kimseden cinni çıkarınca yanında bulunup hayret edenlere, (Bunun gibi şeytânı, oruc çıkarır) dediği İncîllerde yazılıdır.