Çok okumuş, seyâhat etmiş bir adamın dahî sâhib olamadığı ahlâk, zekâ ve bir şahsiyete nasıl mâlik olabilmişdi? Acabâ bunlar, Muhammed aleyhisselâmın Peygamberliğinin delîlleri miydi?

Muhammed aleyhisselâmın Peygamberliği husûsunda hakîkate varabilmek için, dâimâ inceleme ve araşdırma yapıyordum. Bir kerre, merâkımı Londrada papazın birine açdım. Taassub ve inâd ile konuşdu. İknâ edici bir cevâb da vermedi. Türkiyede bir kaç sefer Ahmed efendiye sorduğum hâlde, ondan da, tatmîn edici bir cevâb alamamışdım. Şu da bir gerçek ki, câsûs olduğum belli olur veyâ benden şübhelenirler diye, Ahmed efendiye mes’eleyi açıkca süâl edememişdim.

Ben Muhammed aleyhisselâmı çok takdîr ediyorum. Şübhesiz O, kitâblarda okuduğumuz, Allahın Peygamberlerindendir. Fekat, ben bir hıristiyan olarak, henüz Onun Peygamberliğine îmân etmiş değilim. Şübhesiz O, dâhîlerin çok üstündedir.

Sünnîler ise, (Müslimânlar, Peygamberin vefâtından sonra, Ebû Bekr, Ömer, Osmân ve Alîyi hilâfete lâyık görmüşlerdir) demekdedirler.

Bu nev’ ihtilâflar, bütün dinlerde bilhâssa hıristiyanlıkda çokdur. Ömer de, Alî de, vefât etdikleri için, bu münâkaşaların devâmının fâidesi yokdur. Bence, müslimânlar, akllı iseler, çok eski günleri değil de, bugünü düşünürler[1].

—

[1] Hilâfet husûsunda konuşmak ve inanmak, şî’îliğin esâslarındandır. Sünnîlere göre, bu husûsda konuşmak lâzım değildir. Genç ingiliz, din bilgileri ile dünyâ bilgilerini birbirlerine karışdırmakdadır. Müslimânlar, onun dediği gibi, dünyâ bilgilerinde, dâimâ yeniyi, ileriyi bulmuşlar, fende, teknikde, hesâbda, mi’mârîde, tabâbetde, akla ve tecribeye uymuşlar, hep ilerlemişlerdir. Hıristiyanlar ise, fende akla uymağa, ilerlemeğe günâh demişler, din bilgilerini ise, akllarına göre değişdirmişlerdir. Meşhûr İtalyan heyetşinâs Galîle, dünyânın döndüğünü, müslimânlardan öğrenerek, söylediği için, papazlar, onu aforoz etdikleri gibi, hapse de koydular. Dönmüyor diyerek, tevbe edince, papazların elinden kurtuldu. Müslimânlar, din, îmân bilgilerinde, akla değil, yalnız Kur’ân-ı kerîme ve hadîs-i şerîflere uyarlar. Akl ermiyen bu bilgileri, hıristiyanlar gibi, değişdirmezler.