Tesavvufda yüksek dereceye kavuşmuşdu. İki oğlu da, kendisi gibi âlim idi. Soyundan Alî bin Yûsüf, Akserâyda vatan caddesindeki kiliseyi câmi’ yapmışdır. İmâmı, Îsâ efendi, câmi’e çok vakf yapdığından, (Fenârî Îsâ) mescidi denilmişdir. Bursada kâdî iken 903 de vefât etmişdir. Ahfâdından Muhyiddîn bin Muhammed Fenârî, onüçüncü şeyh-ül-islâm olup, Beykoza bağlı (Dere-seki)de ve Rumeli-hisârında birer mescid yapdırmış, dokuzyüzellidört [954] de vefât etmişdir. Eyyûb sultândadır. 1098, 1124, 1127, 1146, 1164.
327 — FERİDÜDDÎN-İ ATTÂR “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin İbrâhîm, Sôfiyye-i aliyyedendir. (Mantık-ut-tayr) kitâbında, tesavvufu kuşlar ağzından anlatmakdadır. Fârisî (Tezkiret-ül-Evliyâ)sından bir kısmı (Hakîkat Kitâbevi) tarafından (Akâid-i Nizâmiyye) içinde tab’ edilmişdir. [513] de Nîşâpûrda tevellüd, 627 [m. 1230] de Cengiz askeri tarafından, orada şehîd edildi. Babası attâr idi. Ya’nî, ilâc, esans satardı. Ferîdeddîn-i Genc-i şeker başkadır. Sekizyüzaltmışdokuzuncu [869] sırada Şeker Genç ismine bakınız! 312.
328 — FERİŞTEH OĞLU: Hurûfî babalarındandır. Hurûfîliğin kurucusu olan Fadlullah-ı Hurûfînin müridlerindendir. Adı Abdülmecid İzzeddîndir. 874 [m. 1469] de öldü. Hurûfî dedelerinin dinden çıkmalarına sebeb olan (Aşknâme) kitâbını yazmışdır. 500, 501, 1099.
329 — FERRÛH SÎR ŞÂH: Hind sultânlarının dokuzuncusu Ferrûh Sîr Şâh 1122 [m. 1710] de vefât etdi. Muhammed Ma’sûmun oğlu Muhammed Sıddîkın mürîdi idi. [(Umdet-ül-makâmât) sahîfe 395.]
330 — FETH-İ MÛSULÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Babası Alî efendidir. Bişr-i Hâfînin arkadaşı idi. 220 [m. 835] senesinde Bağdâdda vefât etdi. 689.
331 — FEYZULLAH EFENDİ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Erzurumludur. Şemseddîn-i Tebrîzî soyundandır. Osmânlı şeyh-ül-islâmlarının kırkaltıncısıdır. Edirnede 1115 [m. 1703] senesinde şehîd edildi. Medrese, kütübhâne, mektebler yapdırdı. Feyzullah Erzincânî, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdînin (İ’tikâdnâme) kitâbını türkçeye terceme etmiş, (Herkese Lâzım Olan Îmân) kitâbının birinci risâlesi olarak basılmışdır. 1323 [m. 1905] de vefât etmişdir. 579.
332 — FİHR: Resûlullahın onbirinci babasıdır. Mâlikin oğlu, Gâlibin babasıdır. Fihr, avuc dolusu taş demekdir. İsmi Kureyşdir. Bunun soyundan olanlara (Kureyşî) denir. Kureyş, köpek balığı demekdir ve cem’ olmak ve toplanmak demekdir. Hac için Mekkede toplandıkları için Kureyş denildi. 390, 1128.
333 — FİR’AVN: Eski Mısr hükümdârlarına verilen ismdir. Yirmialtı Fir’avn sülâlesi vardır. Her sülâlede çeşidli Fir’avnlar asrlarca hükümdârlık etdi. Çoğu, insanları kendilerine tapındırdı. Mûsâ “aleyhisselâm” zemânındaki Fir’avn, Muharrem ayının onuncu günü, askeri ile birlikde bahr-i ahmerin Süveyş kısmında boğuldu. Îmânı kabûl olmadı. 105, 356, 452, 485, 525, 640, 641, 695, 850, 1105, 1123, 1151.
334 — FÎRÛZÂBÂDÎ “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Muhammed bin Ya’kûb, (Kâmûs) lügâtini yazmışdır. Îrânda Şîrâzın cenûbunda, Fîrûz-âbâdda, 729 [m. 1329] da tevellüd, 816 [m. 1414] da Yemende Zebîdde kâdî iken vefât etdi. Tefsîr, hadîs, fıkh ve lügât âlimi idi. Yıldırım ve Tîmûr ile görüşüp ihsânlarına kavuşdu. 390, 1070, 1164.
335 — FÎRÛZ ŞÂH “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Delhîde hükm süren Tuğluk sülâlesindendir. [752] de tahta çıkdı. Çok âdil idi. Bendler, barajlar, kal’a ve mektebler yapdı. Çeştiyye meşâyıhından Kutb-ı zemân Celâl-i Buhârînin halîfesi idi. Mürşidinin emri ile Serhend şehrini yapdı. 790 [m. 1388] da, seksen yaşında vefât etdi. Yapdırdığı su yolu, Serhend kısmını sulamakdadır. İkiyüzkırk kilometre uzunluğundadır. Geçdiği yerleri sulamakdadır. 1129.
336 — FUDAYL BİN IYÂD “rahmetullahi teâlâ aleyh”: Evliyânın büyüklerindendir. [107] de tevellüd, 187 [m. 803] senesinde Mekkede vefât etdi. Sırrî-yi Sekâtînin mürşidlerindendir.